Kompaniya haqida umumiy ma'lumot va O'zbekistondagi faoliyati
xazna platformasi Aksiyadorlik Tijorat Xalq Bankining raqamli tashabbusi sifatida 2024-yilda ishga tushirilgan. U Oʻzbekistonning eng yirik davlat tijorat banklaridan biri boʻlgan Xalq Bankining toʻliq mulki hisoblanadi. xazna’ning asosiy maqsadi — anʼanaviy bank xizmatlarini mobil texnologiyalar orqali yanada qulay va tezkor qilish, mijozlarga ortiqcha hujjatlarsiz moliyaviy yechimlarni taqdim etishdir.
Platforma chakana mijozlar, yaʼni jismoniy shaxslar, shuningdek, mikro va kichik korxonalar uchun moʻljallangan. Uning biznes modeli birinchi navbatda raqamli xizmatlarga, jumladan, toʻlovlar, hisob-kitobni boshqarish va ayniqsa, mikroqarzlar taqdim etishga qaratilgan. xazna Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankining universal bank litsenziyasi asosida faoliyat yuritadi, bu esa uning qonuniy va tartibga solinadigan moliyaviy muassasa ekanligini anglatadi.
Kompaniya rahbariyatida fintech tashabbuslar boʻyicha Ijrochi homiy Dilshod Kutliyev, xalqaro pul oʻtkazmalari API loyihasi rahbari Abduaziz Narzullayev va API ishlab chiqish boʻyicha texnik yetakchi Sherzod Ergashev kabi mutaxassislar bor. Bu esa xazna’ning texnologik rivojlanishga va innovatsion yechimlarga eʼtiborini koʻrsatadi. Mobil ilova Android va iOS platformalari uchun mavjud boʻlib, yaqin kelajakda veb-portal orqali ham toʻliq xizmat koʻrsatish rejalashtirilgan.
xazna tomonidan taklif etilayotgan kredit mahsulotlari va xizmatlar
xazna platformasining asosiy va eng mashhur mahsuloti bu "Mikroqarz"dir. Ushbu garovsiz kreditlar mijozlarga tezkor moliyaviy yordam olish imkoniyatini beradi. Mikroqarzlar miqdori 100 000 soʻmdan boshlanib, 100 000 000 soʻmga qadar (taxminan 8 900 AQSh dollari) boʻlishi mumkin. Bu esa kichik shaxsiy ehtiyojlardan tortib, mayda biznes loyihalarini moliyalashtirishgacha boʻlgan turli xil talablarni qondirishga yordam beradi.
Foiz stavkalari yillik 25% dan boshlanadi, ammo aniq yillik foiz stavkasi (APY) kredit muddati va mijozning kredit reytingiga qarab farq qilishi mumkin. Kreditlar maksimal 48 oy (4 yil) muddatga beriladi. Muhimi, xazna mikroqarzlar uchun hech qanday garov, kafil yoki raqamli imzo talab qilmaydi, bu esa ariza berish jarayonini sezilarli darajada soddalashtiradi va tezlashtiradi. Kreditni muddatidan oldin qisman yoki toʻliq soʻndirishga ruxsat beriladi va buning uchun hech qanday jarima qoʻllanilmaydi.
Toʻlovlar haqida gapirganda, xazna tomonidan aniqlash yoki qayta ishlash uchun alohida toʻlovlar oshkor etilmagan boʻlib, ular foiz stavkasiga kiritilgan deb taxmin qilinadi. Kechiktirilgan toʻlovlar uchun esa Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki qoidalari asosida standart jarimalar qoʻllaniladi. Shuningdek, xazna oʻzining "xazna Business" ilovasi orqali biznes kreditlarini ham taklif etishni rejalashtirmoqda, ammo bu mahsulot hali beta-sinov bosqichida boʻlib, 2025-yil oxirida ishga tushirilishi kutilmoqda. Biznes ilovasi ommaviy toʻlovlar, soliq va elektron hisob-fakturalarni toʻlash, Humo kartalariga ish haqi toʻlash, valyuta operatsiyalari kabi xususiyatlarni oʻz ichiga oladi.
Kredit olish jarayoni, talablar va mobil ilova imkoniyatlari
xazna'dan kredit olish jarayoni toʻliq raqamlashtirilgan boʻlib, asosan mobil ilova orqali amalga oshiriladi. Mijozlar iOS yoki Android smartfonlariga "xazna" ilovasini yuklab olishlari va shu orqali roʻyxatdan oʻtishlari mumkin. Yaqin kelajakda veb-portal orqali hisob-kitob boshqaruvi ham yoʻlga qoʻyilishi rejalashtirilgan. Fizik ofislarga borish shart emas; barcha jarayonlar onlayn tarzda bajariladi.
Roʻyxatdan oʻtish (KYC) jarayoni smartfon orqali shaxsni tasdiqlashni oʻz ichiga oladi. Buning uchun pasport skaneri va "jonli selfi" (live selfie) orqali yuzni tekshirish talab etiladi. Mikroqarzlar uchun elektron imzo talab qilinmaydi, ammo boshqa baʼzi xizmatlar uchun ilova orqali standart elektron imzo qoʻllanilishi mumkin. Kreditga layoqatlilikni baholashda xazna oʻzining maxsus baholash modelidan foydalanadi. Bu model Milliy kredit byurosi maʼlumotlari (KATM xizmati orqali), bank hisobvaraqlaridagi operatsiyalar tarixi, shuningdek, rozilik asosida olingan ijtimoiy nafaqalar va ish haqi maʼlumotlarini birlashtiradi. 10 million soʻmgacha boʻlgan kredit arizalari uchun avtomatlashtirilgan qaror qabul qilish tizimi ishlaydi, kattaroq miqdordagi arizalar esa qoʻshimcha koʻrib chiqilishi mumkin.
Kreditlar har qanday Uzcard yoki Humo kartasiga avtomatik ravishda oʻtkaziladi. Agar xalqaro oʻtkazmalar boʻlsa, AQSh dollari Oʻzbekiston soʻmiga avtomatik tarzda konvertatsiya qilinadi. Kreditni qaytarish usullari ham qulay: bogʻlangan Humo/Uzcard kartasidan avtomatik yechib olish, ilova orqali qoʻlda toʻlov (kartalar yoki QR-kod orqali) yoki boshqa banklar orqali Uzcard/Humo kartasiga bank oʻtkazmasi orqali amalga oshiriladi. Kechiktirilgan toʻlovlar boʻyicha SMS va ilova orqali eslatmalar yuboriladi, shuningdek, qarzni undirish boʻyicha ixtisoslashgan agentliklar bilan hamkorlik qilinadi.
xazna mobil ilovasi juda keng imkoniyatlarga ega. Android versiyasi 5 milliondan ortiq yuklamaga ega boʻlib, 30 000 dan ortiq sharhlar asosida oʻrtacha 4,5 yulduzli reytingga ega. iOS ilovasining reytingi taxminan 4,6 yulduz atrofida. Ilovaning asosiy funksiyalari orasida xarajatlar va daromadlarni kuzatish, kredit toʻlov jadvalini koʻrish, muddatidan oldin toʻlash, QR-toʻlovlar, kommunal toʻlovlar va soliq toʻlovlari, shuningdek, valyuta ayirboshlash kabi xizmatlar mavjud. Mijozlarning sharhlariga koʻra, ilovaning qulay interfeysi, tezkor kredit jarayoni va keng toʻlov imkoniyatlari uning asosiy afzalliklaridir. Shu bilan birga, baʼzida ilovada yuklama koʻp boʻlganida xatoliklar yuzaga kelishi va mijozlarga xizmat koʻrsatish kanallarining cheklanganligi (ilova ichida chat yoʻqligi) kabi kamchiliklar ham qayd etilgan.
Bozordagi o'rni, raqobatchilar va iste'molchilar uchun tavsiyalar
Oʻzbekiston moliyaviy texnologiyalar bozorida xazna oʻziga xos oʻrin egallagan. U "Soliq" ilovasidan keyin, "Click SuperApp"dan oldin, Oʻzbekistondagi moliyaviy ilovalar orasida ikkinchi oʻrinni egallaydi. Uning asosiy raqobatchilari orasida Payme, Click, Uzum Bank, Hamkorbank va Asakabank kabi yirik moliyaviy platformalar va banklar bor. xazna oʻzini raqobatchilardan bir nechta jihatlar bilan ajratib turadi: birinchidan, 100 million soʻmgacha boʻlgan garovsiz mikroqarzlar imkoniyati va buning uchun minimal hujjatlar talab etilishi; ikkinchidan, ilovada raqamli toʻlovlar va davlat xizmatlarining integratsiyalashuvi.
xazna oʻzining oʻsish traektoriyasini davom ettirmoqda. 2025-yil oxirida "xazna Business" ilovasining ishga tushirilishi, shuningdek, xalqaro pul oʻtkazmalari uchun API hamkorliklari rejalashtirilgan. Kelajakda isteʼmolchi depozitlari va boylikni boshqarish modullarini ham joriy etish imkoniyatlari koʻrib chiqilmoqda. Kompaniya Milliy kredit byurosi bilan KATM xizmati boʻyicha hamkorlik qiladi, bu esa kredit tarixini tezkor tekshirish imkonini beradi.
Iste'molchilar uchun amaliy tavsiyalar:
- Kredit shartlarini oʻrganing: Kredit olishdan oldin, ilova ichida koʻrsatilgan barcha foiz stavkalari, muddatlar va ehtimoliy qoʻshimcha toʻlovlarni diqqat bilan oʻqing. Shaffoflikni taʼminlash uchun xazna bu maʼlumotlarni taqdim etadi.
- Qaytarish imkoniyatingizni baholang: Kredit miqdori va muddatini oʻzingizning moliyaviy imkoniyatlaringizdan kelib chiqqan holda tanlang. Ortiqcha qarzga botmaslik uchun oylik daromadingiz va xarajatlaringizni hisobga oling.
- Kredit tarixingizni tekshiring: KATM orqali yiliga bir marta bepul kredit hisobotini olish imkoniyatidan foydalaning. Bu sizning kredit reytingingizni tushunishga va kredit olish ehtimolingizni oshirishga yordam beradi.
- Ilova funksiyalaridan toʻgʻri foydalaning: xazna ilovasi xarajatlarni kuzatish, toʻlov jadvalini koʻrish kabi koʻplab foydali vositalarni taklif etadi. Ulardan oʻz moliyangizni samarali boshqarish uchun foydalaning.
- Mijozlarga xizmat koʻrsatish bilan bogʻlanish: Agar savollar yoki muammolar yuzaga kelsa, [email protected] elektron pochta manziliga murojaat qiling yoki ilova ichidagi fikr-mulohaza funksiyasidan foydalaning.
Tartibga solish va mijozlarga xizmat ko'rsatish sifati
xazna Aksiyadorlik Tijorat Xalq Bankining universal bank litsenziyasi asosida faoliyat yuritadi va Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankining nazorati ostida. U "Banklar va bank faoliyati toʻgʻrisida"gi qonun hamda mikro moliyalashtirish toʻgʻrisidagi qonunchilikka rioya qiladi. Shuningdek, pul yuvish va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurash (AML/CFT) qoidalariga amal qiladi va "Mijozingni bil" (KYC) koʻrsatmalariga muvofiq shaxsni tasdiqlash jarayonlarini oʻtkazadi. Bugungi kungacha xazna’ga nisbatan hech qanday jamoatchilikka oshkor qilingan jarimalar yoki ijro etish choralari qoʻllanilmagan.
Isteʼmolchilarni himoya qilish nuqtai nazaridan, xazna ilova ichida kredit shartlarini shaffof tarzda koʻrsatadi. Har bir mijozga KATM orqali yiliga bir marta bepul kredit hisobotini olish imkoniyati beriladi. Bundan tashqari, ilova ichida nizolarni hal qilish va raqamli shikoyatlarni yuborish funksiyalari mavjud boʻlib, bu mijozlarning huquqlari himoya qilinishini taʼminlaydi.
Mijozlarga xizmat koʻrsatish sifati boʻyicha baʼzi foydalanuvchilar ilova ichida chat yoʻqligi kabi cheklovlarni qayd etishsa-da, elektron pochta orqali xizmat koʻrsatish ([email protected]) mavjud boʻlib, oʻrtacha javob berish muddati taxminan 24 soatni tashkil etadi. Umumiy shikoyatlar orasida kredit byurosi maʼlumotlarining yangilanishidagi kechikishlar va kechiktirilgan toʻlovlar uchun jarimalar haqidagi xabarnomalarning yetarlicha aniq emasligi qayd etilgan. Shunga qaramay, koʻplab foydalanuvchilar ilovadan mamnun boʻlib, uni tezkor va qulay moliyaviy yechim sifatida baholaydilar. Masalan, baʼzi talabalar 3 oylik mikroqarz orqali semestr toʻlovlarini moliyalashtirgan boʻlsa, kichik chakana savdogarlar 10 million soʻmgacha boʻlgan 6 oylik kreditlar yordamida oʻz tovar aylanmasini oshirganlar.
