Alif

"Alif" Kompaniyasining Umumiy Faoliyati va Oʻzbekistondagi Tarixi

"Alif" Oʻzbekiston bozoriga 2019-yilda kirib kelgan raqamli moliyaviy xizmatlar koʻrsatuvchi yetakchi kompaniya hisoblanadi. Uning faoliyati Buyuk Britaniyada roʻyxatdan oʻtgan "Alif Capital Holdings Limited" xalqaro kompaniyalar guruhining bir qismi boʻlib, Oʻzbekistonda "MDO Alif Capital" MChJ nomi ostida ish yuritadi. Kompaniya Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 2020-yilda elektron pul va toʻlov xizmatlarini koʻrsatish uchun litsenziya olgan. Bugungi kunda "Alif" bank litsenziyasini olish uchun ham ariza topshirgan boʻlib, bu uning xizmat doirasini yanada kengaytirishga xizmat qiladi.

Dastlab Tojikistonda 2014-yilda Abdullo Kurbanov, Zuhursho Rahmatulloev va Firdavs Mirzoyev tomonidan asos solingan "Alif", qisqa vaqt ichida mintaqada raqamli moliyaviy xizmatlarning peshqadamiga aylandi. Oʻzbekistonda kompaniya oʻzini "super-ilova" modeli bilan tanitdi, bu orqali foydalanuvchilarga toʻlovlar, pul oʻtkazmalari, "Nasiya" (BNPL – hozir sotib ol, keyin toʻla) xizmati, onlayn doʻkon ("Alif Shop"), sayohat va davlat xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini beradi. Kompaniyaning asosiy maqsadi — maosh oluvchi isteʼmolchilar va kichik biznes subyektlariga shariat tamoyillariga muvofiq boʻlgan chakana moliyalashtirish va raqamli toʻlov yechimlarini taklif qilishdir. Kompaniya bosh direktori Nuriddin Lafizov boshchiligidagi jamoa, shariat kengashining doimiy nazorati ostida faoliyat yuritadi, bu esa barcha mahsulotlarning Islom moliyasi standartlariga muvofiqligini taʼminlaydi.

"Alif" Taklif Etayotgan Nasiya Mahsulotlari va Boshqa Xizmatlar

"Alif"ning Oʻzbekistondagi eng mashhur mahsulotlaridan biri bu – "Nasiya" chakana moliyalashtirish xizmati (Buy-Now-Pay-Later). Bu xizmat orqali mijozlar hoziroq kerakli mahsulotni sotib olib, uning narxini maʼlum muddat ichida boʻlib-boʻlib toʻlashlari mumkin. Ushbu mahsulotning asosiy xususiyatlari quyidagilardir:

• Moliyalashtirish miqdori: 10 million soʻmgacha (taxminan 900 AQSh dollari ekvivalenti).
• Muddat: 3 oydan 24 oygacha.
• Foiz stavkasi: Shariat tamoyillariga koʻra 0% foiz stavkasi qoʻllaniladi. Buning oʻrniga, xizmat koʻrsatish uchun platforma komissiyasi undiriladi.
• Komissiya toʻlovlari: Har bir operatsiya uchun moliyalashtirilgan summaning 2% dan 5% gacha miqdorda platforma komissiyasi olinadi. Kechiktirilgan toʻlovlar uchun esa oyiga 50 000 soʻm miqdorida jarima toʻlovi belgilangan.
• Garov: Isteʼmol nasiyalari uchun garov talab etilmaydi, sotib olingan mahsulotning oʻzi bilvosita garov vazifasini oʻtaydi. Kichik va oʻrta biznesni moliyalashtirishda esa boshqacha shartlar boʻlishi mumkin.

"Alif" shuningdek, toʻlov xizmatlari, pul oʻtkazmalari, kommunal toʻlovlarni amalga oshirish va mobil aloqa xizmatlari uchun toʻlovlarni oʻtkazish kabi keng koʻlamli raqamli xizmatlarni ham taqdim etadi. Ushbu xizmatlar kompaniyaning mobil ilovasi orqali qulay va tezkor tarzda amalga oshiriladi.

Arizani Topshirish Jarayoni, Mobil Ilova Imkoniyatlari va Texnologik Yechimlar

"Alif"dan nasiya olish yoki boshqa xizmatlardan foydalanish jarayoni juda soddalashtirilgan va toʻliq raqamlashtirilgan. Mijozlar quyidagi kanallar orqali murojaat qilishlari mumkin:

• Mobil ilova: Android va iOS operatsion tizimlari uchun mavjud.
• Kompaniya veb-sayti: alif.uz.
• Jismoniy nuqtalar: Respublika boʻylab 50 dan ortiq "kassa" punktlari mavjud.

Mijozni roʻyxatdan oʻtkazish (KYC): Onlayn tarzda shaxsiy maʼlumotlarni tasdiqlash jarayoni (pasport/ID yuklash va selfi) orqali amalga oshiriladi. 5 million soʻmdan ortiq summalar uchun qoʻshimcha tekshiruvlar oʻtkazilishi mumkin.

Kredit ballarini baholash: "Alif"ning oʻziga xos, sunʼiy intellektga asoslangan ballash tizimi mavjud. Bu tizim telekommunikatsiya, tranzaksiya va mijozning xulq-atvoriga oid maʼlumotlarni tahlil qiladi. Qarorlarning qariyb 80% avtomatlashtirilgan tarzda qabul qilinadi, bu esa arizalarni koʻrib chiqish tezligini oshiradi.

Pul mablagʻlarini berish va qaytarish: Nasiya mablagʻlari bank kartalariga (UzCard, HUMO, Visa, MasterCard) oʻtkaziladi yoki naqd pulda olinishi mumkin. Qaytarish esa ilova orqali, bogʻlangan kartadan avtomatik yechish, kassa punktlarida yoki QR-kod orqali amalga oshiriladi.

"Alif" mobil ilovasining xususiyatlari va foydalanuvchi tajribasi

"Alif"ning mobil ilovasi Oʻzbekistondagi eng koʻp yuklab olingan moliyaviy ilovalardan biridir. Uning 5 milliondan ortiq yuklab olinishi va yuqori reytinglari (Google Playda 4.3★, App Storda 4.8★) foydalanuvchilarning ilovadan mamnunligini koʻrsatadi. Ilovaning asosiy funksiyalari:

• Raqamli hamyon.
• "Nasiya" xizmati.
• Hisob-kitoblar va kommunal toʻlovlar.
• Pul oʻtkazmalari (P2P).
• Davlat xizmatlari.
• Raqamli kartalar.

"Alif" nafaqat mobil ilova, balki alif.uz veb-sayti, Telegram, Instagram va Facebook kabi ijtimoiy tarmoqlar orqali ham mijozlarga xizmat koʻrsatadi va qoʻllab-quvvatlaydi. Kompaniya butun Oʻzbekiston boʻylab, ayniqsa yirik shaharlar va viloyatlarda keng qamrovga ega. 5 milliondan ortiq umumiy foydalanuvchilar bazasining 850 000 nafari "Nasiya" xizmatidan faol foydalanadi. Mijozlarining asosiy qismi 25 yoshdan 45 yoshgacha boʻlgan shahar aholisi, maosh oluvchi mutaxassislar va mikro-tadbirkorlardir.

Tartibga Solish, Bozor Pozitsiyasi va Raqobatchilar Tahlili

"Alif" kompaniyasi Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan berilgan elektron pul va toʻlov xizmatlari litsenziyasi asosida faoliyat yuritadi. Bu uning faoliyatini Markaziy bankning elektron pul, jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga qarshi kurash (AML/CFT) qoidalari va isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish qonunlariga muvofiq boʻlishini taʼminlaydi. Shuningdek, kompaniyada shariat tamoyillariga rioya etilishini nazorat qiluvchi Shariat Kengashi ham mavjud. Hozirgacha kompaniyaga nisbatan jiddiy moliyaviy jarimalar qoʻllanilgani haqida ochiq manbalarda maʼlumotlar yoʻq. Isteʼmolchilar himoyasi doirasida "Alif" ochiq-oydin komissiya toʻlovlarini eʼlon qiladi, kechiktirilgan toʻlovlar uchun imtiyozli davrlar taqdim etadi hamda maʼlumotlar shifrlanishi va maxfiyligini kafolatlaydi.

Bozordagi oʻrni va raqobat

"Alif" Oʻzbekistondagi "Hozir sotib ol, keyin toʻla" (BNPL) chakana moliyalashtirish segmentida 30% dan ortiq bozor ulushiga ega boʻlib, yetakchi mavqeni egallaydi. Kompaniya 2025-yil "Euromoney Islamic Finance Awards" tomonidan Oʻzbekistonda "Eng yaxshi Islom banki" deb tan olingani ham uning nufuzini oshiradi. "Alif"ning asosiy raqobatchilari orasida Click Pay, Payme va HUMO/Uzcard kabi toʻlov tizimlari mavjud boʻlib, ular ham oʻz boʻlib toʻlash mahsulotlarini taklif etadilar. Biroq, "Alif" quyidagi jihatlari bilan ajralib turadi:

• Shariat tamoyillariga muvofiq, 0% foizli model (komissiya asosida).
• Barcha xizmatlarni birlashtirgan "super-ilova" integratsiyasi.
• Sunʼiy intellektga asoslangan kredit ballarini avtomatik baholash tizimi.

Kompaniya kelajakda bank litsenziyasini olgach, depozitlarni jalb qilish va kichik biznesni kreditlash kabi xizmatlarni ham joriy etishni rejalashtirgan. Shuningdek, sukuk chiqarish va Markaziy Osiyo mintaqasiga kengayish boʻyicha ham rejalar mavjud. "Alif"ning moliyaviy hamkorlari va investorlari orasida ITFC (Islom Taraqqiyot Banki guruhi), Cur8 Capital va Accial Capital kabi xalqaro tashkilotlar bor. Shuningdek, Mastercard va Visa bilan ham hamkorlik qiladi.

Potensial Qarz Oluvchilar Uchun Amaliy Maslahatlar va Tavsiyalar

"Alif" xizmatlaridan foydalanishni rejalashtirayotgan har bir shaxs quyidagi jihatlarga eʼtibor qaratishi maqsadga muvofiqdir:

• Komissiya toʻlovlarini tushunish: "Alif" 0% foizli nasiya taklif qilsa-da, platforma komissiyasi va kechiktirilgan toʻlovlar uchun jarimalar mavjud. Bularni oldindan tushunib olish muhim.
• Toʻlov intizomi: Nasiya shartlariga rioya qilish va toʻlovlarni oʻz vaqtida amalga oshirish shaxsiy kredit tarixini saqlash va kelajakda yanada yaxshi moliyaviy imkoniyatlarga ega boʻlish uchun juda muhimdir. Kechiktirilgan toʻlovlar qoʻshimcha xarajatlarga olib kelishi mumkin.
• Kredit tarixiga taʼsiri: "Alif" bilan tuzilgan shartnomalar va toʻlovlar kredit tarixiga taʼsir qiladi. Masʼuliyatli foydalanish ijobiy tarixni shakllantiradi.
• Boshqa alternativalar bilan solishtirish: "Alif"ning taklifini boshqa moliyaviy tashkilotlar takliflari bilan solishtirish orqali eng maqbul yechimni topish mumkin.
• Ilova imkoniyatlaridan masʼuliyat bilan foydalanish: "Alif" mobil ilovasi juda koʻp qulayliklarni taqdim etadi. Lekin moliyaviy qarorlar qabul qilishda ehtiyotkor boʻlish va oʻz imkoniyatlarini toʻgʻri baholash lozim.
• Shariat tamoyillariga muvofiqlik: Shariatga asoslangan moliyaviy mahsulotlarni qidirayotganlar uchun "Alif" ajoyib tanlovdir. Biroq, har bir mijoz oʻzining shaxsiy ehtiyojlari va diniy eʼtiqodlariga mos keladigan mahsulotni tanlashda yakuniy qarorni qabul qilishi kerak.

Mijozlarning sharhlari shuni koʻrsatadiki, ilovaning tezkorligi va koʻp funksionalligi qadrlanadi, biroq baʼzi foydalanuvchilar "Alif Shop" orqali buyurtmalarni yetkazib berishda kechikishlar haqida shikoyat qilganlar. Kompaniya 24/7 onlayn qoʻllab-quvvatlash xizmatini taklif etadi, bu esa mijozlarga yuzaga kelgan savollar va muammolarni tezda hal qilishda yordam beradi.

Xulosa qilib aytganda, "Alif" Oʻzbekistonda raqamli moliyalashtirish sohasida yetakchi oʻrinni egallab, oʻzining "super-ilova" modeli, shariat tamoyillariga muvofiqligi va xalqaro hamkorlar koʻmagi bilan ishonchli xizmatlarni taqdim etmoqda. Bank litsenziyasini olishga intilishi va mintaqaviy kengayish rejalari kompaniyaga kelajakda yanada katta yutuqlarga erishish imkonini beradi.